lncrnaها: جایگاه و سازوکارهای عملکرد آن ها

در پستانداران، بخش عمده ای از فراورده های بیان ژن را توالی های ریبونوکلئوتیدی غیر کدکننده ی پروتئین تشکیل می دهند. این توالی ها شامل مولکول های rnaی کوتاه و بلند، با اندازه هایی در بازه ی ده ها تا صدها نوکلئوتید هستند، که به مواردی از آن ها با طول بیش از 200 نوکلئوتید، rnaی بلند غیر کدکننده ی پروتئین یا lncrna گفته می شود. مولکول های lncrna که عملکردشان وابسته به ساختار مولکولی منحصر به فرد آن هاست، نقش های مهمی در تنظیم بیان ژن در سطوح متفاوت اپی ژنتیکی، رونویسی و پس از رونویسی ایفا می کنند. این مولکول ها ضمن میان کنش با دیگر مولکول های زیستی مانند dna، rna و پروتئین، عامل های تعیین کننده ای در پیش برد فعالیت های فیزیولوژیکی سلول های طبیعی به شمار می روند. فعال سازی عامل های رونویسی، هدایت مجموعه های ریبونوکلئوپروتئینی، چارچوب گذاری برای تجمع پروتئین های همکار، تنظیم پردازش متناوب، تغییر حالت کروماتین و تسهیل فرایند نقش گذاری، حفظ حالت چندتوانی و کنترل آمد و شد بین هسته و سیتوپلاسم، از جمله رویکردهای مهم اجرا شونده توسط lncrnaها هستند. فناوری های مدرن جهت شناسایی مولکول های lncrna توسعه یافته اند و داده پایگاه های متعددی، به منظور تسهیل امر پژوهش و تبادل اطلاعات علمی مربوط به این مولکول ها طراحی شده اند. در این مقاله ی مروری، اهمیت lncrnaها، شناسایی، رده بندی، تکامل زیستی، وضعیت ژنومی، ساختار فضایی، بیان، مکان، و فعالیت های گسترده ی این مولکول ها مورد بررسی و بحث قرار گرفته است. واژگان کلیدی: ncrna، lncrna، عملکرد.